Mao Ce Duni mbërriti në Moskë në vitin 1949 duke pritur që të nderohej për dorëzimin e Kinës, vendin më të populluar në botë, komunizmit. Në vend të kësaj, Joseph Stalini e poshtëroi atë duke e bërë të priste për një takim.
Edhe pse Stalini dhe Mao përfundimisht nënshkruan një Traktat Miqësie, Mao u mërzit. Në vitet 1960, ai po grindej hapur me sovjetikët për udhëheqjen e botës komuniste. Bashkimi Sovjetik dhe Kina madje luftuan me njëri-tjetrin në vitin 1969 për territorin e diskutueshëm përgjatë kufirit të tyre të gjatë.
Kjo krijoi një nxitjr për udhëtimin e Richard Nixon në Kinë në shkurt. 21, 1972, një uverturë diplomatike që synonte të largonte Kinën nga orbita sovjetike.
Në afat të shkurtër, vizita tetë-ditore e Nixon ishte një sukses i qartë. Udhëheqësit kinezë ranë dakord të ndihmonin për të luftuar Bashkimin Sovjetik. Nixon fitoi rizgjedhjen. Skena ishte gati për integrimin përfundimtar të Kinës në ekonominë globale.
Por teksa shënojmë 50 vjetorin e asaj vizite, disa zyrtarët dhe analistët e politikës së jashtme po hamendësojnë sërish lidhur me partneritetin me Pekinin. Edhe Nixon me sa duket e shikoi strategjinë nga disa kendveshtrime, dhe ndoshta me ndonjë keqardhje.
Rusia ishte një kërcënim ushtarak, por kurrë një rival ekonomik. Kina, megjithatë, po bëhet fuqia e parë në një shekull e aftë për të sfiduar dominimin amerikan në aspektin ekonomik dhe ushtarak.
Disa politikëbërës amerikanë mendonin se Kina do të ngrihej përfundimisht, me ose pa SHBA. Nga kjo pikëpamje, mirëpritja e Kinës si një partner miqësor, në vend të një fuqie armiqësore, kishte kuptim.
Sot, Kina ka një ndikim shumë më të madh në sistemin ndërkombëtar dhe në SHBA, nga sa mund të kishte imagjinuar Nixon.
Megjithatë, me kalimin e viteve, politikëbërësit amerikanë i kanë nënvlerësuar rreziqet.
Hapat e Kinës drejt një ekonomie të tregut të lirë nuk e kthyen atë në një demokraci, siç argumentuan shumë. Dhe megjithëse shumë biznesmenë amerikanë u pasuruan nga suksesi i Kinës dhe konsumatorët amerikanë ishin në gjendje të blinin shumë gjëra të lira, shumë punëtorë amerikanë dështuan kur fabrikat u zhvendosën në Kinë. Gjatë 20 viteve të fundit, Uashingtoni ka qenë shumë i preokupuar me luftën kundër terrorizmit për të menduar se si të parandalojë që Shtetet e Bashkuara të bëhen shumë të varura nga një vend komunist që mund të rezultojë se është thelbësisht në kundërshtim me ne.
Presidenti i Kinës Xi Jinping nuk e fsheh pikëpamjen e tij se Shtetet e Bashkuara janë një superfuqi e zbehur që synon të bllokojë ngjitjen e Kinës në vendin e saj të merituar në botë.
Donald Trump vendosi tarifa për mallrat kineze, duke i dhënë fund një epoke të angazhimit shpresëdhënës. Por Izolacioni i Trump-it përfitoi Kinën, e cila mbushi boshllëkun e tërheqjes globale të Amerikës.
Presidenti Biden, i cili ka mbledhur Evropën, Australinë dhe Japoninë me bisedime për të luftuar autokracinë dhe për të lulëzuar demokracinë në mbarë botën, paraqet një problem për Xi.
Nëse Shtetet e Bashkuara dhe Evropa mbeten të bashkuara, ato formojnë një bllok ekonomik që është ende afërsisht dyfishi i madhësisë së ekonomisë së Kinës. Por, duke e inkuadruar luftën si një luftë midis “botës së lirë” dhe diktaturës, administrata e Biden rrezikon të shtyjë Rusinë dhe Kinën më afër së bashku në atë që disa po e quajnë një “bosht të ri autokracie”.
Këtë herë, Moska është vëllai i vogël, që kërkon mbështetje nga Pekini. Mund të jetë ndër zhvillimet më të rëndësishme gjeopolitike në dekada.
“Ajo që Perëndimi po bën tani është saktësisht e kundërta e asaj që bëri Nixon në atë kohë,” më tha Adrian Geiges, bashkëautor i librit të ardhshëm “Xi Jinping: Njeriu më i Fuqishëm në Botë”. “Rusia dhe Kina nuk janë partnerë natyrorë. Ata janë partnerë për shkak të armikut të përbashkët – Shteteve të Bashkuara dhe Evropës Perëndimore”.
PPresidenti Vladimir Putin i Rusisë dhe Presidenti Xi u munduan të paraqesin një front të përbashkët kohët e fundit kur ata bene një deklaratë të përbashkët të jashtëzakonshme disa orë përpara natës së hapjes së Lojërave Olimpike Dimërore në Pekin. Deklarata zotohej se bashkëpunimi i tyre do të ishte “superior” nga ai midis dy vendeve gjatë Luftës së Ftohtë.
Të dy vendet filluan të afrohen më shumë në vitin 2014, pasi pushtimi rus i Krimesë shkaktoi sanksione perëndimore. Rusia i përballoi pasojat me njëfarë mbështetjeje nga Kina, e cila rriti tregtinë dhe blerjen e naftës dhe gazit rus.
Deklarata shënoi herën e parë që Kina ka mbështetur kërkesën e Rusisë për t’i dhënë fund zgjerimit të NATO-s. Me nënshkrimin e tekstit, Rusia gjithashtu mbështeti pretendimin e Kinës ndaj Tajvanit dhe të dyja palët thanë se ishin “seriozisht të shqetësuar” për SHBA-në.
Presidenti Putin dhe Presidenti Xi mund të mos jenë aleatë të natyrshëm, por ata kanë shumë të përbashkëta.
Të dy i shohin Shtetet e Bashkuara si një hegjemon kaotik. Të dy u tronditën thellësisht nga kolapsi i Bashkimit Sovjetik, të cilin ata e shihnin si një përrallë paralajmëruese se çfarë nuk duhet bërë.
Dhe të dy, me dëshirën për të rivendosur rolin e vendeve të tyre si fuqi të mëdha, po përpiqen të rikuperojnë territorin që ata e shohin si të humbur nga Perëndimi: Ukraina, në rastin e Rusisë, dhe Tajvani, në rastin e Kinës.
Gjëja më e habitshme në lidhje me deklaratën e tyre ishin deklaratat e saj gjithëpërfshirëse.
Ai duket si një manifest që kërkon që Shtetet e Bashkuara të pranojnë se nuk janë më bosi i botës.
Bota ka ndryshuar, pohuan ata. Rusia dhe Kina duhet të respektohen si “fuqitë botërore” që duhet të diktojnë se çfarë ndodh në oborret e tyre.
Deklarata mund të lexohet si një përpjekje për të larguar aleatët e Amerikës, ose për t’i bërë amerikanët të humbin vullnetin për të luftuar.
E vërteta është se bota ka ndryshuar. Demokracia amerikane nuk duket aq e shndritshme sa dikur. Shumë njerëz në mbarë botën janë të lodhur duke u thënë perëndimorëve se çfarë të bëjnë.
E megjithatë bota nuk po e shfrytëzon mundësinë për t’u drejtuar nga shtetet më të mëdha të mbikëqyrjes në botë. Nuk është ekzagjerim të thuhet se fati i botës varet nga aftësia jonë për të marrë përgjigjen drejt këtij “boshti të autokracisë”.
Pavarësisht se sa të vështira bëhen marrëdhëniet, duhet të kujtojmë se kërcënimet më të mëdha me të cilat përballemi sot – ndryshimi i klimës, pandemia dhe përhapja bërthamore – kërcënojnë gjithashtu Rusinë dhe Kinën.
